De Wespenkrant #15

De beste krant voor wespminnend Nederland!

Beste wespenvrienden,

Welkom bij de nieuwe Wespenkrant! Deze gratis nieuwsbrief informeert u over de belangrijkste ontwikkelingen op het vlak van sociale wespen en over de activiteiten van de Wespenstichting.

Het is augustus en dat betekent dat de meeste wespenkolonies hard aan het werk zijn om hun nesten groter en groter te maken. Alleen voor de Saksische wesp en de middelste wesp is het seizoen al bijna voorbij en de meeste nesten van deze soorten zullen binnenkort uitsterven. Maar voor de meer bekende ‘limonadewespen’ (gewone wesp en Duitse wesp) is het nog lang niet voorbij; hun nesten zullen vooralsnog gestaag doorgroeien qua omvang en aantal bewoners.

Doordat deze twee soorten de meest voorkomende sociale wespen zijn en hun nesten door de snelle groei steeds meer beginnen op te vallen, krijgen we nu dagelijks vele vragen en verzoeken van mensen die zich zorgen maken over het wespennest dat ze in hun huis, schuur of tuin hebben aangetroffen. Levert zo’n nest gevaar voor de omgeving op? Tasten die wespen met hun geknaag de constructie van het huis aan? Gaan ze ons straks terroriseren als we in de tuin zitten? Begrijpelijke vragen van mensen in een samenleving waarin men weinig kennis over wespen heeft en waar het ongenuanceerde beeld heerst dat de wesp agressief en gevaarlijk ongedierte is. Wij doen ons best om iedereen zo snel mogelijk gratis van objectieve informatie te voorzien en waar nodig te helpen om eventuele problemen op te lossen. Dit seizoen hebben de vrijwilligers van de Wespenstichting gezamenlijk al minstens 60 problematische wespennesten verplaatst en meer dan honderd mensen gratis voorgelicht en/of geholpen bij hun wespenprobleem.

Dit nest Europese hoornaars zat in een dakkapel dat moest worden gerenoveerd en geschilderd en hebben we levend verplaatst naar een afgelegen plek in een bos.

Over de manier waarop wij bij een verplaatsing te werk gaan krijgen we veel vragen. In deze aflevering van de Wespenkrant daarom aandacht voor een door ons veel gebruikte verplaatsingsmethode. Daarna ook nog wat andere belangrijke zaken: de Wespentelling, onze wespenconsulentcursussen en nog wat kort nieuws met betrekking tot de Wespenstichting.

1. Hoe verplaats je een wespennest?

Veel mensen reageren vol verbazing en ongeloof als ze voor het eerst horen dat wij wespennesten die op onhandige plekken zitten, ergens anders naartoe verplaatsen. Men ziet allerlei obstakels en beren op de weg. Veelgehoorde bedenkingen zijn:

1. Het is te gevaarlijk want de wespen zullen bij verstoring massaal aanvallen,

2. Een wespennest is broos en raakt beschadigd tijdens de verplaatsing,

3. Je krijgt ze nooit allemaal mee en dan blijft men met de boze achterblijvers zitten,

4. De wespen vliegen na de verplaatsing terug naar de oude plek,

5. Er is een vergunning nodig om dieren te vervoeren,

6. Er is geen plek waar ze heen kunnen omdat niemand een wespennest wil hebben.

Het is interessant dat het feit dat imkers al eeuwen honingbijvolken van hot naar her verplaatsen door iedereen vanzelfsprekend wordt gevonden. Waarom zou het dan bij wespen, die nauw verwant zijn aan honingbijen, wel superproblematisch zijn?

Is verplaatsing van een wespennest altijd een goed idee? Nee, dat niet. De Wespenstichting heeft een checklist gemaakt die men kan gebruiken bij het bepalen hoe een situatie met een wespennest het beste op een duurzame en diervriendelijke manier kan worden opgelost. Pas in het geval dat een wespennest objectief gezien problemen veroorzaakt en simpele ecovriendelijke maatregelen niet werken of onmogelijk zijn, kan de verplaatsing van het nest een goede optie zijn.

Laten we de procedure van zo’n verplaatsing uitleggen aan de hand van een concreet voorbeeld.

Op de onderstaande foto is een stellage te zien waarin allerlei dozen met spullen staan. De ruimte is overdekt maar heeft in plaats van een deur een open verbinding met de buitenlucht. Wespen kunnen dus ongehinderd in en uit vliegen. Een koningin van de Duitse wesp heeft in het voorjaar in een van de dozen een kolonie gesticht. Naarmate het volk groter wordt, zal het verkeer steeds meer hinder veroorzaken en bij een kleine verstoring is de kans groot dat men aangevallen wordt.

De eigenaar is tegen gifgebruik en verdelging en omdat andere natuur- en diervriendelijke opties hier geen uitkomst bieden, is besloten om het nest te verplaatsen naar een andere locatie.

Het nest zit in een doos en is van buitenaf niet te zien. Om het te kunnen verplaatsen moet het nest eerst worden blootgelegd. Met handschoenen en een goede imkeroverall zijn de dozen voorzichtig uitgepakt totdat het nest zichtbaar werd. Voorzichtig is het losgemaakt van de in krantenpapier ingepakte items die in de doos waren opgeborgen. Vervolgens is het nest in een afsluitbaar plastic bakje gelegd op een bedje van houtsnippers.

Daarna is het nest gezekerd met een paar stokjes zodat het tijdens het vervoer niet kan verschuiven in de bak. Tevens bieden de stokjes in de toekomst houvast bij de uitbreiding van het papieren nest.

De volgende stap is het neerzetten van de bak op de plek waar het nest oorspronkelijk zat. De op dat moment vele rondvliegende wespen zullen altijd vroeg of laat terugkeren naar die plek. Het kan enkele uren duren voordat ze gewend zijn aan de nieuwe situatie en dat ze het nest in de bak zonder al te veel aarzelen weten te vinden.

In het donker, wanneer alle wespen in of op het nest zitten, kan de bak worden afgesloten met het bijbehorende deksel. Zoals op het filmpje hierboven te zien is, vinden niet alle wespen het nest terug. Vaak zitten er groepjes wespen in de buurt van de bak die handmatig moeten worden gevangen nadat de bak is afgesloten. In het filmpje zie je dat er een paar op wand achter de bak vergeefs aan het zoeken zijn.

Als de bak is afgesloten en alle wespen verzameld zijn kan alles worden meegenomen naar de nieuwe locatie die minstens een paar kilometer verderop moet liggen. Zorg tijdens het vervoer voor voldoende eten en de juiste temperatuur.

Nadat de bak op de nieuwe locatie is geïnstalleerd en de wespen tot rust zijn gekomen, kan deze voorzichtig worden geopend. Als het daglicht wordt, zullen ze eerst de omgeving verkennen en daarna hun normale werkzaamheden snel hervatten.

De eventuele los gevangen wespen kunnen bij het nest worden vrijgelaten. Als alles goed is gegaan en de kolonie gezond is, zal het nest verder uitgroeien in deze bak en pas rond de maand november uitsterven.

Laten we nu nog eens kijken naar de eerder genoemde bezwaren die sceptici en tegenstanders van onze methoden vaak aandragen, en deze van weerwoord voorzien.

1. Het verplaatsen van wespennesten is te gevaarlijk want de wespen zullen bij verstoring massaal aanvallen.

   Om te voorkomen dat we gestoken worden dragen we altijd beschermende kleding zoals een goed imkerpak, handschoenen en indien nodig laarzen.

2. Een wespennest is broos en raakt beschadigd tijdens de verplaatsing.

   De meeste sociale wespensoorten in Nederland maken nesten van stevig papier die wel tegen een stootje kunnen. De enige uitzondering is de gewone wesp die inderdaad broze nesten maakt die makkelijk uit elkaar vallen. Door extra voorzichtig te zijn kan voorkomen worden dat de raten beschadigd raken en er broed verloren gaat. Dat het omhulsel vaak kapot gaat tijdens de verplaatsing is geen probleem want dat herstellen ze naderhand gewoon weer.

   Nesten van de gewone wesp zijn erg broos en moeten extra voorzichtig worden verplaatst.

3. Je krijgt ze nooit allemaal mee en dan blijft men met de boze achterblijvers zitten.

   In principe worden alle wespen die men tijdens de verplaatsing tegenkomt meegenomen. Ondanks dat blijken er de volgende dag soms nog achterblijvers te zijn. Deze verzamelen zich op de oude plek en beginnen daar met de bouw van een nieuw nest. Doordat de koningin niet meer aanwezig is, zullen daar echter geen nieuwe wespen worden geboren en zal het dus binnen enkele weken uitsterven. Voor zover wij weten, veroorzaakt zo’n ‘fantoomnest’ met een handjevol achterblijvers geen problemen.

4. De wespen vliegen na de verplaatsing terug naar de oude plek.

   Dat is alleen mogelijk als het nest naar een plek in de nabije omgeving is verplaatst. Wij verplaatsen wespen- en hommelnesten daarom altijd naar een plek dat minstens 3 kilometer verderop zit. De wespen kunnen dan onmogelijk de oude plek terugvinden en focussen zich volledig op de nieuwe locatie.

5. Er is een vergunning nodig om dieren te vervoeren.

   Dat klopt niet. Voor het vervoer van insecten is geen enkele vergunning nodig. In de woorden van het Klantcontactcentrum van de NVWA:

   De Europese transportverordening 1/2005 is niet van toepassing op ongewervelde dieren. In de nationale wetgeving ( regeling en besluit houders van dieren) heeft geen artikelen die specifiek zijn genoeg zijn om van toepassing te laten zijn voor ongewervelde dieren. Dan kom je bij algemene bepalingen uit de Wet Dieren:

   “Het is verboden om zonder redelijk doel of met overschrijding van hetgeen ter bereiking van zodanig doel toelaatbaar is, bij een dier pijn of letsel te veroorzaken dan wel de gezondheid of het welzijn van het dier te benadelen.”

   Door dieren niet goed te vervoeren voldoe je niet aan dit artikel.

   Wij doen uiteraard onze uiterste best om de wespenvolkjes zo voorzichtig mogelijk te vervoeren en zorgen voor voldoende voedsel en ventilatie tijdens de reis.

6. Er is geen plek waar ze heen kunnen omdat niemand een wespennest wil hebben.

   Uiteraard kan men niet zomaar ergens een wespennest neerzetten zonder toestemming van de eigenaar van het terrein. Door het slechte imago dat de wesp heeft en onwetendheid, zijn veel mensen en organisaties terughoudend met het geven van deze toestemming. Maar dat is geen obstakel want we hoeven natuurlijk niet overal wespennesten neer te kunnen zetten; een paar plekken per gemeente is al voldoende. In de gemeente Groningen is dat vorig jaar al gerealiseerd en wij verwachten dat meer gemeenten zullen volgen. Ook zijn er steeds meer particulieren die ons werk een warm hart toedragen en die bereid zijn om enkele wespenkolonies te adopteren.

Onze wens is dat reguliere plaagdierbestrijders dit soort natuur- en diervriendelijke methoden zo snel mogelijk overnemen, zodat het landelijke gifgebruik drastisch omlaag kan en ongelofelijk veel dierenleed kan worden voorkomen.

Tot dusver komen uit deze sector echter gemengde reacties. Een enkeling wil graag innoveren of daar aan meewerken maar de meesten die we gesproken hebben zijn niet enthousiast en komen vaak met bovenstaande oneigenlijke bezwaren. Ook wordt vaak gezegd dat het streven naar gifloos werken geen zin heeft zolang consumenten in iedere supermarkt nog een spuitbus insectenspray kunnen krijgen.

De belangrijkste oorzaak van deze afwijzende houding is waarschijnlijk dat onze innovatieve ecovriendelijke aanpak nou eenmaal meer tijd, vaardigheden, creativiteit en empathie vereist dan simpelweg wat gif spuiten voor gemiddeld 70 euro. Zolang genocide loont, zal er geen einde aan komen.

2. De nationale Wespentelling op 26/27 augustus

Let op! Aanstaand weekend wordt weer de Wespentelling gehouden! Je kunt hieraan meedoen door via onze website de zoekkaart te downloaden en een half uurtje in je tuin wespen en aanverwante insecten te tellen.

Het belangrijkste doel van de Wespentelling is natuurlijk om in kaart te kunnen brengen hoe het is gesteld met de wesp, want daar is helaas maar weinig over bekend. En verder hopen we hiermee ook het publiek bewust te maken van de enorme diversiteit aan wespen die we in Nederland hebben. Want niet elke wesp is een “limonadewesp”!

3. Volg onze cursus en wordt Wespenconsulent!

Net als vorig jaar geven we in de herfst en de winter een reeks cursussen voor mensen die wespenconsulent willen worden of die wat meer zouden willen weten over het fascinerende leven van sociale wespen. Er worden twee cursussen georganiseerd die allebei een hele dag duren, namelijk de beginnerscursus en de vervolgcursus.

In de beginnerscursus leert men alles over de sociale wespen. De leefwijze, het ‘nut’ van wespen, de verschillende soorten in Nederland, de belangrijkste misverstanden over wespen, veel voorkomende problemen met wespen en hoe die het beste kunnen worden voorkomen en opgelost.

In de vervolgcursus leert men vooral hoe men wespennesten in de meest voorkomende situaties zelfstandig kan verplaatsen.

Deelnemers die een of beide cursussen hebben gevolgd kunnen zich daarna, als vrijwilliger verbonden aan de Wespenstichting (‘wespenconsulent’), inzetten om wespenproblemen op een duurzame manier op te lossen. Degenen die beide cursussen hebben afgerond en die actief wespennesten willen verplaatsen, krijgen bovendien ook de optie om in betaalde opdracht van het bedrijfje Ecowesp te gaan werken.

De eerstvolgende beginnerscursus staat gepland op zaterdag 16 september en de vervolgcursus zal plaatsvinden op zaterdag 21 oktober. Beide cursussen worden gegeven in Castellum Hoge Woerd in De Meern (Utrecht). De kosten voor een cursus zijn 40 euro per persoon.

Belangstellenden kunnen zich aanmelden door een mail te sturen aan de Wespenstichting. Schrijf je snel in want er is slechts plaats voor maximaal 15 personen!

4. Nieuwtjes over de Wespenstichting

Tot slot nog een paar heuglijke mededelingen vanuit de Wespenstichting.

Bestuur uitgebreid met twee nieuwe leden

Om de toenemende drukte en de diverse taken beter aan te kunnen, nu en in de toekomst, is unaniem besloten om het bestuur van de Wespenstichting uit te breiden met twee enthousiaste nieuwe leden, die al ruime tijd sterk betrokken waren bij onze activiteiten. Hieronder een korte introductie:

Nathan Veenstra is al vanaf jonge leeftijd gefascineerd door de natuur, met name dieren. Door de tweets van @Wespenvriend op X (voorheen Twitter) raakte hij geïnspireerd om zich te verdiepen in wespen en besloot de cursussen van de Wespenstichting te gaan volgen om Wespenconsulent te worden. Als lid van het bestuur pakt hij de vernieuwing en (deels) het beheer van de website op en zet hij zich in voor de communicatie naar buiten toe.

Maureen Glandorf is ook een echte natuurliefhebber met een speciale passie voor insecten, met name sociale wespen. Lange tijd dacht ze dat ze de enige was die bewondering voor deze dieren had, tot iemand haar vertelde over het bestaan van de Wespenstichting. Ze nam contact met ons op, ging de wespenconsulentencursussen volgen en liep een paar keer mee met een wespennestverplaatsing. Zo nam de fascinatie voor de sociale wesp nog verder toe. Inmiddels is ze een van de meest ervaren Wespenconsulenten van de Wespenstichting.

Het stichtingsbestuur bestaat nu in totaal uit 5 personen.

Wespenstichting heeft een nieuw logo!

Sinds kort heeft de Wespenstichting een nieuw logo. Het oude logo zal na 2 jaar dienst te hebben gedaan in al onze media-uitingen worden vervangen door het nieuwe.

Wespenstichting behaalt de ANBI-status

Sinds 1 januari dit jaar is de Wespenstichting officieel een Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI). Dat betekent dat de Belastingdienst ons erkend als een organisatie die zich inzet voor een doel dat de maatschappij ten goede komt. We zijn erg blij met deze mooie opsteker!

Een prettige bijkomstigheid is dat donaties van particulieren en bedrijven aan onze stichting voortaan aftrekbaar zijn bij de belastingaangifte.