De Wespenkrant #16
De beste krant voor wespenminnend Nederland! 🐝🐝🐝
Beste wespenvrienden,
Welkom bij de nieuwe Wespenkrant! Deze gratis nieuwsbrief informeert u over de belangrijkste ontwikkelingen op het vlak van sociale wespen en over de activiteiten van de Wespenstichting.
Het jaar loopt ten einde en vrijwel alle wespennesten zullen inmiddels uitgestorven zijn. De winter is voor ons, wespenvrienden, altijd de meest rustige periode van het jaar. Een mooi moment dus om terug te blikken op het afgelopen seizoen en om het te hebben over het komende bijzondere jaar.
Om met het laatste te beginnen. Samen met Naturalis, EIS Kenniscentrum Insecten, de Nederlandse Entomologische Vereniging (NEV), Jongeren in de natuur (JNM) en de Nederlandse Jeugdbond voor Natuurstudie (NJN) heeft de Wespenstichting het jaar 2024 uitgeroepen tot het Jaar van de Wesp!
“In het Jaar van de Wesp zetten we wespen in het zonnetje. In 2024 organiseren we allerlei publieks- en onderzoeksactiviteiten, zoals onder andere lezingen en excursies en de wespentelling. Doel is om te laten zien waarom we wespen juist moeten waarderen. Om meer mensen kennis te laten maken met de diversiteit in uiterlijke en leefwijze van deze interessante dieren. En om geïnteresseerden beter in staat te stellen om verschillende soorten te herkennen. Tot slot willen we stimuleren om de omgang met sociale wespen te verschuiven van verdelgen naar behoud.”
Aldus de website van EIS. Wij gaan ons in 2024 dus extra inzetten om het imago van de (sociale) wespen te verbeteren. We zijn er klaar voor en we hebben er natuurlijk heel veel zin in!
In deze aflevering van de Wespenkrant geven we een kort overzicht van het afgelopen jaar en verder zijn er nog twee gastbijdragen van wespenconsulenten. Maureen vertelt wat over wespenvoorlichting op scholen en op (bijen)markten en Regina beschrijft een multifunctioneel wespenhotel waar wespenkoninginnen zowel in kunnen overwinteren als een nest in kunnen bouwen.
1. Jaaroverzicht 2023
Het jaar 2023 was een mooi en druk jaar voor de Wespenstichting. Dankzij onze toenemende bekendheid en het groeiende aantal Wespenconsulenten hebben we meer mensen dan ooit kunnen bereiken met onze lezingen, cursussen, adviezen en hulp bij het oplossen van wespenproblemen.
De belangrijkste resultaten op een rijtje
We hebben dit jaar gezamenlijk zo’n 63 wespennesten en enkele hommelnesten, die op een of andere manier ernstige problemen gaven, verplaatst naar een andere plek waar ze in alle rust verder konden leven. Een groot deel van deze nesten hebben we in onze eigen tuinen kunnen plaatsen. De meeste overige hebben een plek gekregen op afgelegen locaties in parken en natuurgebieden.
Een kolonie Europese hoornaars had een gat door het plafond van een slaapkamer geknaagd en moest daarom worden verplaatst.
In totaal hebben we meer dan 400 mensen per mail, telefoon of op locatie gratis geadviseerd of geholpen met het oplossen van hun wespenproblemen. Ook daarmee hebben we weer honderden verdelgingen met gif kunnen voorkomen.
We hebben opnieuw in allerlei kranten en tijdschriften gestaan en we hebben ook via radio en TV ons positieve verhaal over de wesp en onze argumenten tegen de massale bestrijding kunnen verspreiden voor een groot publiek.
Te gast in het NPO Radio 2 programma “Spijkers Met Koppen”. We hebben in augustus de tweede Nationale Wespentelling georganiseerd. Er zijn in totaal meer dan 2500 wespen en wespen look-a-likes geteld. Dank aan allen die hebben meegedaan! De resultaten vind je op onze website.
Resultaten Wespentelling m.b.t. de Limonadewesp, de Europese hoornaar en de Veldwesp. De cirkelgrootte is proportioneel met het aantal getelde wespen.
We hebben gezamenlijk ca. 10 lezingen gegeven over wespen op allerlei plekken in Nederland. We zijn onder andere bij een aantal bijen- en natuurverenigingen geweest, op een conferentie van het Nederlands instituut voor Biologie (NIBI) en op het symposium ‘Bredere inzet IPM bij Biocidegebruik’.
We hebben dit jaar 6 eendaagse wespenconsulent cursussen gegeven aan tientallen deelnemers. Een wespenconsulent heeft verstand van sociale wespen en is gespecialiseerd in het op een ecologisch verantwoorde wijze oplossen van wespenproblemen. In totaal zijn er nu 42 wespenconsulenten die in meer of mindere mate actief en inzetbaar zijn voor het oplossen van wespenproblemen bij hen in de buurt.
Dat is een mooi aantal. Maar om de toenemende vraag naar gifloze en diervriendelijke oplossingen aan te kunnen, moeten dit er nog veel meer worden. Daarom gaan we in 2023 door met het geven van deze cursussen. De eerstvolgende data zijn:
zaterdag 20 januari (basiscursus),
zaterdag 17 februari (basiscursus), en
zaterdag 23 maart (vervolgcursus).
Daarna gaan we in september weer verder. De cursussen worden gegeven in De Meern (Utrecht), kosten 40 euro en verplichten tot niets.
Je leert in zo’n dag van alles over de sociale wesp. Wat is de leefwijze, hoe herken je al die verschillende soorten, welke misverstanden zijn er over wespen. Welke typen problemen kunnen er ontstaan met wespen in de buurt en hoe kan je die voorkomen of oplossen. Belangstellenden kunnen zich aanmelden per mail bij de Wespenstichting.
De belastingdienst heeft ons de ANBI status toegekend zodat donaties aan de Wespenstichting voortaan fiscaal aftrekbaar zijn. We hebben in 2023 een totaalbedrag van 775 Euro aan donaties mogen ontvangen. Een heel mooi bedrag! Hartelijk dank aan al deze donateurs!
2. Op pad met de Wespenstichting
Als Wespenconsulenten zijn we dit jaar niet alleen op pad geweest om persoonlijk advies te geven, nesten veilig te stellen of te verplaatsen, maar hebben we ons ook ingezet voor meer zichtbaarheid van de Wespenstichting en onze missie om het imago van de wesp te verbeteren.
Naast de lezingen en cursussen die er steeds meer gegeven worden en die enthousiast bezocht worden, gingen we ook voor het eerst naar een basisschool om te vertellen over dit bijzondere insect. De door deze school gehanteerde Jeelo leermethode had het onderwerp “Leven op onze planeet”. Hoe mooi is het dan om een concreet voorbeeld te kunnen geven om duidelijk te maken dat iedere diersoort bijzonder is en meetelt? En wat de invloed op al het leven is als je een ervan bestrijdt met angst en gif.
Ook hebben we 3 keer een honing/imker markt bezocht. Wat een succes! En wat hebben we veel ervaring opgedaan! Op pad met een achterbak vol oude wespennesten, creatief in elkaar geknutselde informatiebordjes, digitaal beeld, aankleding voor de kraam en vooral niet te vergeten, onze kennis en passie voor de wesp!
De eerste markt dit jaar was in mei in het plaatsje Dieren. Hier konden we ervaren wat wind doet met een wespennestpresentatie… En er stond veel wind kan ik je vertellen! We moesten alles stevig vast houden want anders vlogen onze wespennesten de straat uit…
De tweede markt was in Ugchelen (bij Apeldoorn) op een honingmarkt. Daar hebben we vorig jaar al voor het eerst een presentatie mogen doen voor de Wespenstichting en hebben we gemerkt dat er een positieve verandering begint te komen voor de wesp. Wespenconsulent Rutger (actief in de omgeving Deventer) kwam ons team die dag versterken.
Tenslotte waren we in september present tijdens de traditionele honing- en bijenmarkt in Eerbeek die al voor 115e keer plaatsvond. Hierbij werden we versterkt door Martijn, een nieuw actief lid van de groep Wespenconsulenten. Eerbeek is vooral bekend om zijn papierindustrie, dus mag je best spreken van een sterke link tussen dit dorp en de papierwespen.😉
Deze markt wordt altijd bezocht door heel veel imkers. En dat zijn potentiële wespenliefhebbers, want al met al zijn bijen en wespen natuurlijk naaste familieleden en zijn de verschillen maar relatief klein. Hoewel sommige imkers van oudsher weinig op hebben met wespen, merken we ook steeds meer dat een grote groep open staat voor ons genuanceerde verhaal. De gemeente Brummen, waar Eerbeek toe behoort, heeft trouwens al een groepje imkers die zich hard maken voor de wesp, de zogenaamde “Wespenambassadeurs”.
Op alle markten zijn we positief en vol nieuwsgierigheid ontvangen. Als je een dagje op zo’n markt staat, merk je pas echt hoeveel vragen over wespen er leven en hoeveel misverstanden er bestaan. We zijn ervan overtuigd dat we met deze activiteiten weer een klein beetje meer waardering bij het publiek hebben geoogst voor dit bijzondere en hardwerkende insect.
3. Wespen helpen in de winter
Wespennesten sterven uit aan het einde van het seizoen. Maar de jonge koninginnen overwinteren. Je ziet deze echter zelden want ze kruipen ergens weg waar ze voldoende beschut zijn voor predatoren, wind, koude en vocht. Zo overwinteren ze bijvoorbeeld achter boomschors van dode boomstobben, tussen openhaardhout of ze kruipen weg in allerlei richels.
Zoiets kunnen we ook maken voor ze. En waarom dan niet meteen iets maken waar wespen in het voorjaar ook een nest in zouden kunnen bouwen? In de Wespenkrant, en op social media en in het nieuws, zijn de verplaatsingen door Sjoert, Eric, Maureen, Nathan en andere wespenconsulenten geregeld aan de orde geweest.
Je ziet dan de locaties waar wespen hun nest zijn begonnen, zoals aan houten plafonds van schuurtjes en zolders. En bij het verplaatsen worden er (tijdelijke) kasten gemaakt van plastic of hout om het nest te verhuizen naar een plek waar ze hun levenscyclus kunnen voltooien.
In plaats van de wespen achteraf te helpen, als ze eenmaal, bij gebrek aan beter, op een voor de mens onprettige plek hun nest aan het bouwen zijn, kunnen we wellicht ook proactief wat doen. Bijvoorbeeld door een houten kast met een vliegopening en een half open onderkant te maken, met aan de binnenkant een binnenkast, waarvan de onderkant ook half open is. Tussen de buitenkast en de binnenkast heb je dan een smalle ruimte waar wespenkoninginnen in kunnen kruipen om te overwinteren. En ook andere insecten zoals vlinders of gaasvliegen. In de binnenkast kunnen eventueel nog wat stukken droog en onbewerkt hout bevestigd worden zodat ook daar richels ontstaan waar wespen (en andere insecten) achter kunnen kruipen. En als ze in het voorjaar aan de slag willen, dan hebben ze al direct een locatie om een nest te starten.
Van belang is dat de binnenkant van de buitenkast onbewerkt is. De buitenkant kan wel geverfd worden. En de bovenkant van de buitenkast kan afgewerkt worden met een laklaag, EPDM, of oude dakpannen om te voorkomen dat het hout aan de binnenkant te vochtig wordt. De hele binnenkast moet van onbewerkt hout zijn. En de stukken hout of richels die je maakt ook.
Indien mogelijk kan je aan het plafond van de binnenkast een fragment van een oud wespennest ophangen. De ervaring leert dat dit de kans verhoogt dat een wespenkoningin er vlakbij een nieuw nestje gaat bouwen.
Hoe groot moet de binnenkast zijn? Een vierkant van 40x40 cm als basis is voor de meeste wespensoorten groot genoeg. Sommige kasten of bakken die gebruikt worden bij de wespennestverplaatsingen zijn kleiner. De hoogte kan je zelf bepalen. Hoe hoger de kast is, des te beschutter zullen de beestjes zitten. Een hoogte van 70 cm zal in de meeste gevallen voldoende zijn.
De kast kan je bijvoorbeeld bevestigen aan een paal die je in je tuin zet op een beschutte plaats waar hij ook kan blijven staan. Het is niet aan te bevelen om de kast aan een schutting te bevestigen omdat wespen in een wespennest snel reageren op trillingen.
Gaat dit hotel een succes worden? Dat hangt van allerlei factoren af, maar aan de kast zelf zal het niet liggen. Maar als het lukt zou het natuurlijk erg leuk zijn om het nest goed te kunnen bekijken. Daar kun je bij de bouw al rekening mee houden door in de binnenkast aan een kant een open vierkant te maken met gaas erover en op diezelfde plaats in de buitenkast een luikje dat je open kunt doen. Niets is leuker en spannender dan de bedrijvigheid van een wespennest van dichtbij bekijken!
Er bestaan al heel lang bijenhotels, dus waarom zouden we geen wespenhotels kunnen bouwen? Laten we het proberen en onze ervaringen delen.
En ben je niet zo handig maar heb je wel dood hout in de tuin liggen? Laat dat vooral lekker liggen. Ook daar kruipen allerlei beestjes in. En misschien ook wel een wespenkoningin!