De Wespenkrant #20
De beste krant voor wespminnend Nederland
Beste wespenvrienden,
Welkom bij de nieuwe Wespenkrant!
Deze gratis nieuwsbrief houdt u op de hoogte van de belangrijkste ontwikkelingen rond sociale wespen en de activiteiten van de Wespenstichting.
Het wespenseizoen is in volle gang, en onze mailbox ontvangt dagelijks steeds meer vragen van mensen die een nest in of rond hun huis aantreffen. We benadrukken dat een jong wespennest ongevaarlijk is, en verzoeken hen om enkele weken geduld te houden. Mocht het nest na die periode nog actief zijn en zich op een risicovolle locatie bevinden, dan kunnen we het natuur- en diervriendelijk verplaatsen.
Of een nest gevaarlijk wordt, hangt sterk af van de situatie en de wespensoort. Helaas lijken de meeste Nederlandse wespen qua uiterlijk sterk op elkaar, wat determinatie lastig maakt. Gelukkig kunnen we bij een zichtbaar nest wél de soort identificeren via de kenmerken van het nest zelf. In onderstaande tekst leggen we uit hoe dat werkt.
Verder in deze editie: een update over onze recente activiteiten.
Wespennesten herkennen
Sociale wespen leven in kolonies en bouwen gezamenlijk een nest van papierachtig materiaal. Dit maken ze door houtvezels (van paaltjes, schuttingen of dood hout) fijn te kauwen en te vermengen met speeksel, waarna ze het als een soort papier-maché verwerken. Geen toeval: de menselijke papierproductie is geïnspireerd op deze techniek!
In Nederland komen ongeveer 15 sociale wespensoorten voor die dergelijke nesten bouwen. Op het eerste gezicht lijken zowel de wespen zelf (met hun iconische zwart-gele strepen) als hun nesten (vaak balvormig en grauw gekleurd) sterk op elkaar. Determinatie vereist daarom ervaring, en soms zelfs een vergrootglas. Gelukkig is het bij de 7 meest voorkomende soorten mogelijk om de soort eenvoudig te herkennen – mits het nest zichtbaar is. Dit kan aan de hand van subtiele verschillen in neststructuur, vorm of locatie.
De meest algemene sociale wespensoorten in Nederland
De gewone wesp
Nesten van de gewone wesp (Vespula vulgaris) bevinden zich altijd in donkere, overdekte ruimten zoals in spouwmuren, zolders, schuurtjes of onder de grond. De nesten kunnen relatief groot worden. In gunstige omstandigheden kan een nest een diameter van 50 cm of meer bereiken en duizenden werksters bevatten.
Een nest is altijd geel/bruin van kleur en is bedenkt met een schelpachtig patroon van gekromde lijnen. Het nest is vrij broos en valt opvallend makkelijk uit elkaar.
De Duitse wesp
De Duitse wesp (Vespula Germanica) is een naaste verwant van de gewone wesp waardoor de individuen heel moeilijk van elkaar zijn te onderscheiden. Ook de nesten van de Duitse wesp bevinden zich in donkere, overdekte ruimten zoals in spouwmuren, zolders, schuurtjes of onder de grond. En ook deze nesten kunnen onder gunstige omstandigheden een diameter van 50 cm of meer bereiken en duizenden werksters bevatten.
Maar een groot verschil is dat een nest van de Duitse wesp altijd bedekt is met een grijs schelpachtig patroon. In tegenstelling tot het nest van de gewone wesp is het nest van de Duitse wesp vrij stevig en valt het niet zo makkelijk uit elkaar.
De Saksische wesp
Een andere veel voorkomende wespensoort is de Saksische wesp (Dolichovespula Saxonica). Deze soort lijkt qua uiterlijk erg veel op de gewone wesp en de Duitse wesp. Maar indien het nest zichtbaar is, is er weinig kans op verwarring. Nesten van de Saksische wesp zijn kleiner en hebben aan de buitenkant geen schelpachtig patroon maar enigszins horizontaal lopende streepjes. De nesten zijn grijs, relatief klein en hangen vaak in schuurtjes. Ook worden ze vaak aangetroffen in vogelhuisjes.
De veldwespen
In Nederland komen enkele soorten veldwespen voor waarvan de Franse veldwesp (Polistes dominula) de meest algemene is. De nesten zijn bijzonder klein in vergelijking met andere soorten en bevatten maar één raat met hooguit enkele tientallen cellen. De Franse veldwesp houdt van warmte dus je vindt hun nesten alleen op de allerwarmste plekken, zoals onder dakpannen of golfplaten daken van schuurtjes. Het herkennen van een nest van een veldwesp is supermakkelijk want het heeft in tegenstelling tot alle andere Nederlandse wespensoorten geen omhulsel.
De Europese hoornaar
De Europese hoornaar (Vespa crabro) is de grootste wespensoort in Nederland. De nesten bevinden zich in donkere holtes zoals holle bomen, zolders, schuurtjes, vogelhuisjes, spouwmuren en onder dakbedekking. De nesten voelen kartonachtig aan, zijn geel/bruin gekleurd en hebben doorgaans de vorm van een cilinder. Bij vrij hangende nesten is de onderkant open. Het is verstandig om niet te dichtbij een groot nest te gaan staan omdat dit door de werksters kan worden opgevat als een bedreiging.
De middelste wesp
Nesten van de middelste wesp (Dolichovespula media) treft men, in tegenstelling tot die van de andere inheemse wespensoorten, uitsluitend in de buitenlucht aan. De nesten hangen vaak in struiken of aan gevels en zijn grijs van kleur. De buitenkant bestaat uit korte, enigszins gekromde streepjes papier. Deze nesten zijn vaak niet groter dan ca. 35 cm en als ze in de struiken hangen vallen ze niet erg op. Soms wordt een nest per ongeluk ontdekt tijdens het snoeien van de tuin waarbij de ontdekker vaak meerdere malen gestoken wordt. Maar zolang het nest met rust wordt gelaten, gaan ze hun eigen gang en vallen ze niemand lastig.
De Aziatische hoornaar
Deze exotische wespensoort, is een nieuwkomer in Nederland en wordt veelal als mogelijke bedreiging voor honingbijen en andere insecten gezien. In het voorjaar bouwt deze hoornaar haar eerste (primaire) nesten vaak in donkere, holle ruimtes zoals schuren of vogelhuisjes. Tegen de zomer verhuist ze regelmatig naar een nieuw nest in de open lucht, meestal hoog in bomen geplaatst. Deze secundaire nesten zijn door hun locatie moeilijk te vinden zonder hulpmiddelen zoals een verrekijker. Onder gunstige omstandigheden kunnen de nesten uitgroeien tot het formaat van een skippybal. De buitenkant is licht- tot donkerbruin van kleur met korte, gebogen strepen op het oppervlak. De Aziatische hoornaar is niet de ‘monsterwesp’ waar ze in de pers voor wordt gehouden, maar het is raadzaam om altijd enkele meters afstand te houden van actieve nesten.
Met bovenstaand overzicht is het mogelijk om de meest voorkomende wespensoorten te identificeren aan de hand van het nest. De onderstaande checklist is een beknopte versie die we gebruiken tijdens onze wespencursussen.
Enkele activiteiten van de Wespenstichting
Hieronder een kort overzicht van enkele belangrijke zaken waar we ons de afgelopen tijd mee hebben beziggehouden en een vooruitblik in de nabije toekomst.
1. Persbericht: 2025 wordt een goed wespenjaar
In april hebben we samen met entomoloog Aglaia Bouma een persbericht opgesteld waarin we op basis van het milde voorjaar en onze eigen waarnemingen een goed wespenjaar voorspellen. We hebben meteen van de kans gebruik gemaakt om te benadrukken dat wespen belangrijke insecten zijn en dat er geen enkele reden is voor ongerustheid. Het bericht is door diverse media opgepikt.
2. Samenwerking met gemeenten en andere partijen
Ook dit jaar zetten we ons in om gemeenten, organisaties en bedrijven te overtuigen van onze natuur- en diervriendelijke aanpak. We verwachten onze methoden dit jaar onder meer toe te passen in de gemeenten Almere en Groningen. Steeds meer andere gemeenten passen hun webpagina’s met informatie over wespenoverlast aan, met aandacht voor het nut van wespen en de werkwijze van onze stichting. Ditzelfde geldt voor een groeiend aantal imkerverenigingen.
In samenwerking met een expert op het gebied van Aziatische hoornaars en de Nederlandse Bijenvereniging (NBV) ontwikkelden we een verbeterde flyer. Deze moet bijdragen aan het beschermen van inheemse wespensoorten tegen onterechte bestrijding. Daarnaast ondersteunen we dit seizoen twee grote attractieparken bij het voorkomen van wespenoverlast op diervriendelijke wijze.
Tot slot zijn we, bij wijze van proef, een samenwerking gestart met een reguliere plaagdierbestrijder in Drenthe, om hen te laten overstappen op onze methoden. Hopelijk wordt dit een succesvol voorbeeld voor meer bedrijven in deze sector.
3. Aziatische Hoornaar in de Media
De Aziatische hoornaar is geen inheemse wesp en daarom houdt de Wespenstichting zich er niet intensief mee bezig. Maar regelmatig verschijnen er in verschillende media berichten over de Aziatische hoornaar waarin feitelijke onjuistheden of onbewezen claims voorkomen. Denk bijvoorbeeld ook aan onjuist beeldmateriaal, wat verwarring met inheemse wespensoorten veroorzaakt.
De Wespenstichting reageert actief op media-aandacht voor wespen, vooral als deze onjuist of sensatiegericht is. De resultaten van de eerste maanden van dit jaar zijn:
meer dan 15 aangepaste artikelen/foto’s
2 nieuwe mediapublicaties over onze visie
1 radio-interview
In vrijwel alle gevallen werkten redacties constructief mee; slechts één keer werd er niet gereageerd.
Daarnaast waarschuwen we voor de risico’s van burgerparticipatie bij de opsporing van Aziatische hoornaars. Zonder specialistische kennis leidt dit tot een stroom van onjuiste meldingen op sociale media en platforms zoals Waarneming.nl.
Ook blijven veel mensen hardnekkig verdrinkingsvallen gebruiken terwijl dit inmiddels door alle betrokken partijen wordt afgeraden.
Deze onnauwkeurige meldingen hebben ernstige gevolgen voor inheemse wespen en andere dieren. Naast verkeerd geïdentificeerde wespen (zoals op bovenstaande foto's), troffen we onder de meldingen ook kevers, veenmollen en zelfs een regenworm aan...
Tegelijkertijd vragen we ons af of het vangen van Aziatische hoornaarkoninginnen daadwerkelijk bijdraagt aan het beperken van de verspreiding. Er ontbreekt wetenschappelijk bewijs voor de effectiviteit van deze methode.
Wij blijven de situatie monitoren en ons proactief inzetten voor de bescherming van inheemse wespen en andere insecten waar nodig.
4. Onze Helpdesk breidt uit
Dankzij de toegenomen bekendheid van de Wespenstichting en het gunstige wespenjaar neemt het aantal vragen over wespen en wespennesten dat via onze website wordt ingediend gestaag toe. Dagelijks verwerken we tientallen mails, en de zomer is nog niet eens begonnen! Om deze stroom van berichten te kunnen verwerken hebben we de helpdesk moeten uitbreiden. De helpdesk wordt nu bemand door meer dan 10 vrijwilligers die de kennis die ze hebben opgedaan in onze cursussen in hun vrije tijd toepassen. Onze insteek is om iedere aanvraag binnen 24 uur te behandelen. De informatie en adviezen die we geven zijn gratis en uiteraard altijd gericht op de beste natuur- en diervriendelijke oplossing!
Soms zit een wespennest op een plek waar het gevaar en/of overlast kan veroorzaken. In dat geval gaan we op zoek naar een wespenconsulent die het probleem kan oplossen, bijvoorbeeld door het nest te verplaatsen. Deze wespenconsulent kan voor een wespennestverplaatsing een onkostenvergoeding tussen de 50 en 150 euro vragen (afhankelijk van reistijd, materiaalkosten en moeilijkheidsgraad).
We verwachten zo dit jaar gezamenlijk vele honderden wespennesten te kunnen redden waarmee de natuur vele kilo’s gif wordt bespaard.
Wij zijn er klaar voor en we hebben er zin in! 👍
De Wespenstichting is een non-profitorganisatie die volledig draait op belangeloze inzet. Ons werk is mogelijk dankzij:
✅ Tientallen vrijwillige wespenconsulenten
✅ Steun van donateurs en sympathisanten
Wil je bijdragen aan een beter imago van de wesp en natuurvriendelijk wespenbeheer?
➜ Volg een wespencursus
➜ Doe een (eenmalige) donatie
Elke steun helpt ons de inheemse wespen te beschermen! 🐝🐝🐝