De Wespenkrant #5
Beste wespenvrienden,
Welkom bij de eerste editie van de Wespenkrant in 2022! Deze gratis nieuwsbrief van de Wespenstichting bevat de belangrijkste nieuwtjes en ontwikkelingen met betrekking tot sociale wespen.
Redactioneel
Januari is wat wespen betreft de saaiste maand van het hele jaar. OK, af en toe treft men in de winter wel eens een te vroeg uit de winterslaap ontwaakte koningin in huis aan. Best leuk zulk hoog bezoek, maar dat is ook eigenlijk alles wat er op wespengebied te beleven is in dit jaargetijde. Dat geeft een Wespenvriend dus de ruimte om zich goed voor te bereiden op het komende seizoen.
Hieronder een lijstje van enkele plannen en ambities van de Wespenstichting waar we in 2022 extra ons best voor gaan doen.
Uitbreiden en verbeteren van de website van de Wespenstichting,
Een verbeterde methode gebruiken voor de verplaatsing van wespennesten,
Het schrijven van een handboek met uitgebreide uitleg over deze en andere natuurvriendelijke methoden om overlast van wespennesten op te lossen,
Het organiseren van een seminar voor belangstellenden met uitleg over deze methoden,
Het verwerven van de ANBI-status voor de Wespenstichting.
Uiteraard lopen de bestaande activiteiten ondertussen gewoon door. Zo kunt u via de twitterkanalen @wespenvriend, @mahieu en via onze Wespenkrant weer regelmatig actuele informatie verwachten met betrekking tot sociale wespen. En als u het komende jaar diervriendelijk advies wilt over een wespenprobleem in of rond uw woning of als u wilt dat iemand een lezing over het fascinerende leven van sociale wespen komt geven, neem dan graag contact op met ons!
Verder in deze aflevering
Is het legaal om wespennesten buiten te verdelgen?
Galerij der Schande!
Is het legaal om wespennesten buiten te verdelgen?
Ook in 2022 zullen er weer, net als in ieder ander jaar, ontelbare wespennesten worden bestreden in Nederland. De plaagdierbestrijders maken daarbij meestal gebruik van poedergif dat onder hoge druk in het nest wordt gespoten om daar dood en verderf te zaaien.
Omdat dit gif ook dodelijk is voor duizenden andere organismen (zoals alle andere insecten en alle waterdieren) is het goed dat dit gevaarlijke spul niet vrij verkrijgbaar is. Aankoop en gebruik van dit gif is strikt en alleen toegestaan voor professionals. Dit zijn gecertificeerde plaagdierbestrijders.
Om in Nederland plaagdierbestrijder te kunnen worden moet je eerst een opleiding volgen en een vakbekwaamheidsbewijs halen. Tijdens die opleiding leert men onder andere hoe men verantwoord met verdelgingsgif (biociden) omgaat en wat de wettelijke gebruiksvoorschriften ervan zijn.
Op papier lijkt alles goed geregeld maar er zijn helaas talloze aanwijzingen dat vele plaagdierbestrijders zich niet netjes gedragen en massaal de wettelijke gebruiksvoorschriften aan hun laars lappen. We zien namelijk dat wespennesten die zich buiten bevinden zoals ondergrondse wespennesten en wespennesten in vogelhuisjes, bomen en struiken, regelmatig worden verdelgd met poedergif terwijl geen enkel middel hiervoor in feite is toegestaan.
Hoe zit dat? Hieronder een overzichtje van alle door het Ctgb in Nederland toegelaten biociden die voor de bestrijding van wespennesten mogen worden gebruikt.
Permas-D
Dit is het meest gebruikte middel tegen wespennesten. Volgens het wettelijk gebruiksvoorschrift mag dit poedergif uitsluitend worden gebruikt tegen wespennesten in spouwmuren of onder dakbedekking:
In de gebruiksaanwijzing staat verder dat bij een verdelging 50-100 gram gifpoeder moet worden aangebracht en dat men dat bij voorkeur in de avond doet als de wespen zich in het nest bevinden.
Door de dosering aan een maximum te binden en de voorkeur te geven aan een behandeling in de avond als er geen uitgaand vliegverkeer is, heeft de wetgever beoogt om onnodige verspreiding van het gif zoveel mogelijk te beperken. Daartoe schrijft zij tevens het volgende voor:
“Om bodem- en in het water levende organismen te beschermen dient de bodem onder en rondom het te behandelen object te worden afgedekt met plastic tijdens het aanbrengen van dit product, en dienen resten die het middel bevatten te worden afgevoerd als chemisch afval.”
Ficam-D
Ficam-D is volgens het wettelijk gebruiksvoorschrift bedoeld om wespennesten die zich binnen in huis bevinden mee te bestrijden:
Bombex Pebbys CS
In tegenstelling tot Permas-D en Ficam-D is dit geen poeder maar een vloeistof dat in verdunde vorm op het nest moet worden gesprayd. Het mag volgens het wettelijk gebruiksvoorschrift worden toegepast op wespennesten in de buitenlucht mits:
Men beschermende kleding en gelaatsbescherming draagt,
Men de bodem onder het nest met een plastic zeil afdekt,
De locatie ontoegankelijk is voor kinderen en huisdieren (m.n. katten),
De locatie niet nat kan worden door regen, overstroming, etc.
Het nest na de verdelging wordt afgevoerd.
Ik wil graag benadrukken dat deze reeks maatregelen er niet voor niks is. Het gaat om een serieuze zaak! Deze biociden zijn niet alleen desastreus voor het bodemleven en dodelijk voor waterdieren maar ze zijn ook voor kleine zoogdieren en katten giftig.
K-Othrine Flexx
Net als het bovengenoemde Bombex Pebbys is dit een vloeibaar biocide dat in verdunde vorm over het wespennest moet worden verneveld. Het mag worden toegepast op wespennesten onder een dak of aan een boom onder de volgende voorwaarden:
Er zijn geen landbouwgewassen, huisdieren, vijvers en andere wateroppervlakten of bijenkorven in de buurt,
De bodem onder het nest wordt afgedekt met een plastic zeil,
Het nest is beschermd tegen regen, overstromingen, etc.
Na behandeling zou het nest binnen 1 tot 2 weken vernietigd zijn en tot die tijd mag de ruimte waar het nest is behandeld niet worden betreden.
Fendona, Pamova, No fly
Deze middelen die ik voor de volledigheid vermeld, zijn alleen toegestaan voor de bestrijding van insecten (waaronder wespennesten) binnen in dierenverblijven (denk aan pluimvee bedrijven). Dit zijn waarschijnlijk geen middelen waar een typische plaagdierbestrijder met veel particuliere klanten mee werkt.
Conclusie
Samenvattend kunnen we zeggen dat het populaire Permas-D mag worden gebruikt tegen nesten in spouwmuren en onder daken. Het middel Ficam-D is toegestaan voor binnengebruik (denk bv aan zolders en ruimtes boven (systeem)plafonds). De vloeibare middelen Bombex Pebbys CS en K-Othrine Flexx mogen onder bepaalde voorwaarden tegen wespennesten die zich buiten bevinden worden ingezet. De gestelde voorwaarden zijn echter van dien aard dat het in de praktijk niet veel toegepast zal kunnen worden. De overige genoemde producten zijn alleen bestemd voor binnengebruik in dierenverblijven.
En zo komen we dus tot een hele belangrijke conclusie: geen enkel in Nederland toegelaten bestrijdingsmiddel mag legaal worden gebruikt voor de verdelging van ondergrondse wespennesten! Ook wespennesten in vogelhuisjes of wespennesten in bomen kunnen niet legaal met poedermiddelen (Permas-D en Ficam-D) worden bestreden. Daarvoor mogen, onder een hele reeks voorwaarden, alleen Bombex Pebbys CS of K-Othrine Flexx worden toegepast.
Een bonafide plaagdierbestrijder die binnen de wet wil opereren en geen misbruik wil maken van de totale afwezigheid van toezicht door Inspectie Leefbaarheid en Transport (ILT), iemand die als professional zijn ethische verantwoordelijkheid neemt door verstandig om te gaan met deze zwaar giftige stoffen, die zichzelf in de spiegel wil blijven aankijken en bovendien stevig genoeg in zijn schoenen staat om een klant niet altijd zijn zin te geven maar indien nodig samen naar alternatieve oplossingen zoekt voor een wespenprobleem, kortom, gewoon iemand-van-goede-wil, zoals u en ik, zal daar vanzelfsprekend geen enkel probleem mee hebben!
Dat het er in de praktijk soms heel anders aan toegaat zullen we hieronder zien.
Galerij der Schande!
We hebben hierboven geconstateerd dat het verdelgen van wespennesten in de buitenlucht in Nederland slechts in specifieke gevallen en onder strikte voorwaarden is toegestaan en dan ook alleen maar met daarvoor bestemde vloeibare middelen. Voor de duidelijkheid, dit alles geldt uiteraard ook in tijden van een zogenaamde "horrorzomer" of een landelijke "wespenplaag" zoals de existentie van wespen ieder jaar in de media wordt geframed.
De beelden hieronder laten zien dat de voorwaarden en regels in de praktijk schaamteloos en in alle openheid met voeten worden getreden.
Tot slot
Bij het bekijken van bovenstaande plaatjes is het lastig om je aan de indruk te onttrekken dat dit wereldje een hoog cowboy-gehalte heeft. Het lijkt er op dat vele verdelgers niet zo goed weten waar ze mee bezig zijn en zomaar wat doen. Dit soort dingen gebeurt in de zomer aan de lopende band en uiteraard wordt maar een zeer klein deel hiervan op beeld vastgelegd en gedeeld via de (social) media.
Wat kunnen wij doen om deze situatie te veranderen?
Ik zie een viertal actiepunten. Allereerst, moeten de bestaande natuurvriendelijke alternatieven actiever aan de man worden gebracht in Nederland want veel mensen kennen het bestaan ervan nog niet eens. De focus moet liggen op de bestrijding van de overlast en niet op die van de wespen. Dit is ook een van de redenen waarvoor de Wespenstichting in het leven is geroepen.
Ten tweede, moeten we van plaagdierbestrijders vragen dat ze op een meer verantwoorde manier van hun privileges gebruikmaken en dat ze niet alles wat los en vast zit dood moeten spuiten om zich daarna laf te verschuilen achter de wens van de klant. Zelfs als iemand geen boodschap aan duurzaam ondernemen heeft dan moet men zich nog steeds aan de wet houden, lijkt mij. Wij gooien toch ook geen verfresten en oude batterijen in de tuin?
Verder kan iedereen bij het vaststellen van een overtreding een melding maken bij de hiervoor verantwoordelijke inspectie, de ILT. Hiervoor bestaat een speciaal formulier dat online kan worden ingevuld en verstuurd. Door een tekort aan capaciteit is de kans dat er veel met een melding gedaan wordt weliswaar niet groot maar het is van belang dat er meer signalen die kant opgaan want anders verandert er nooit iets.
Ten slotte moeten we de media er op wijzen dat ze bij het verspreiden van beeldmateriaal waarop dergelijke praktijken te zien zijn het probleem in stand houden. Mocht een beroep op duurzaamheid en ethiek hen onvoldoende overtuigen dan geeft de "Wet gewasbeschermingsmiddelen en biociden" een juridisch aanknopingspunt waar men mogelijk wel gevoelig voor is.
In artikel 72, lid 2 van deze wet staat namelijk:
"Het is verboden het gebruik van een biocide aan te bevelen of aan te prijzen in strijd met de voor dat gebruik geldende voorschriften."
Het is inderdaad onacceptabel als mediakanalen illegale praktijken kritiekloos en met de misleidende suggestie dat deze mensen goed werk verrichten, in beeld brengen voor een miljoenenpubliek.
Het is jammer dat de branche plaagdierbeheersing kennelijk onvoldoende in staat is om dit soort praktijken intern aan te pakken. Het overtreden van de wettelijke gebruiksvoorschriften zou not done moeten zijn en het is pijnlijk dat bezorgde buitenstaanders genoodzaakt zijn om aan de bel te trekken.
Natuurlijk kan je niet iedereen over een kam scheren en zullen er absoluut verantwoordelijke lieden met een brandschoon geweten tussen zitten. Ook zijn er recent hier en daar best wel wat positieve ontwikkelingen. Maar gezien het bovenstaande lijkt er nog steeds erg veel ruimte voor dringende verbetering te zijn.
Laten we daarom samen alert zijn en proberen het onnodige en onwettige gifgebruik te verminderen want als er niet snel wat verandert vrees ik dat onze sociale wespen en de rest van de natuur dit jaar opnieuw een horrorzomer gaan krijgen door een plaag van agressieve gifspuiters!